Φοβικός σκύλος; Δείτε πώς μπορείτε να τον βοηθήσετε

Τι είναι ο φόβος; Ποια η χρησιμότητά του;

Ο φόβος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, χρήσιμο σε όλα τα θηλαστικά και όχι μόνο!

Είναι η άμυνα αλλά και το όπλο του οργανισμού για επιβίωση σε ένα κόσμο γεμάτο παγίδες όπου όλα τα πλάσματα έχουν φυσικούς εχθρούς.

Αν κάποιος αντιληφθεί έναν ήχο σαν σφύριγμα φιδιού, τότε ασυνείδητα θα απομακρυνθεί από την πηγή του ηχητικού ερεθίσματος.

Αν δεν το κάνει και δεν υπάρχει φίδι (false negative), τότε όλα καλά, θα συνεχίσει να ζει μέχρι το επόμενο επικίνδυνο περιστατικό.

Αν δεν απομακρυνθεί, αν δηλαδή αγνοήσει την προειδοποίηση, και τελικά τον δαγκώσει το φίδι (false positive), τότε οι συνέπειες είναι από δυσάρεστες έως θανατηφόρες.

Έτσι, γίνεται ξεκάθαρο πως η επιβίωση μας εξαρτάται από την αντίδρασή μας σε τέτοιες περιπτώσεις.

Το συναίσθημα του φόβου γενικότερα, είτε μας βοηθάει στο να είμαστε προσεκτικοί και να σχεδιάζουμε καλύτερα την επαφή με την εκάστοτε κατάσταση, είτε τελικά μας αποτρέπει από το να εμπλακούμε.

                                                                                               

Όπως κάθε συναίσθημα, ο φόβος μπορεί να είναι παραγωγικός ή όχι. Ως εκπαιδευτής σκύλων έρχομαι σε επαφή με αρκετούς ανθρώπους που υιοθέτησαν νεαρό ή ενήλικο σκύλο με φοβίες. Είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που έχω συναντήσει, όπου ο σκύλος έγινε φοβικός ενώ υιοθετήθηκε από κουτάβι και σε αυτές, η γενετική προδιάθεση είναι σχεδόν ο αποκλειστικός παράγοντας ευθύνης.

Υπάρχουν εύκολα διαχειρίσιμες περιπτώσεις, όπου ο φόβος εκδηλώνεται με μη ακραίες συμπεριφορές και σε "φυσιολογικά" ερεθίσματα.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η διαδικασία εκπαίδευσης περιλαμβάνει τη μέθοδο του Counter Conditioning.

Με αυτή τη μέθοδο προσπαθούμε να εκθέσουμε τον σκύλο μας σε παρόμοια ερεθίσματα με αυτά που του προκαλούν φόβο, αλλά συσχετιζόμενα με άλλα θετικά ερεθίσματα.

Στο βίντεο που ακολουθεί ο σκύλος έδειξε σημάδια κροτοφοβίας μετά από μόλις ένα περιστατικό (Sentinel Event Effect). Οπότε ο εκπαιδευτής ξεκίνησε μια θετική συσχέτιση (τάισμα) και με ελεγχόμενη παρουσία του αρνητικού ερεθίσματος (κρότος). Το επίπεδο θορύβου στην αρχή θα πρέπει να είναι το ελάχιστο δυνατό, σε μεγάλη απόσταση και με την ελάχιστη διάρκεια. Καθώς ο σκύλος μας εξοικειώνεται με αυτά τα επίπεδα, τότε αυξάνουμε την ένταση του κρότου, μειώνουμε την απόσταση και αυξάνουμε τη συχνότητα και διάρκεια. Η διάρκεια αυτής της διαδικασίας είναι ανάλογη με τη διάρκεια που εκδηλώνεται ο φόβος. Το counter conditioning σε ένα σκύλο που κακοποιείται χρόνια από ανθρώπους δεν μπορεί να λειτουργήσει σε 2-3 μέρες, σε αντίθεση με το βίντεο, όπου ο εκπαιδευτής ξεκίνησε τη διαδικασία μόλις μετά από ένα συμβάν.

Συνήθως όμως, οι περισσότεροι κηδεμόνες αποφασίζουν να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια όταν η κατάσταση είναι ήδη πολύ βεβαρημένη.

Ένα ακραία φοβικό σκυλί είναι αυτό που παύει να είναι "λειτουργικό" στην ελάχιστη παρουσία στρεσογόνων ερεθισμάτων. Από αυτές τις περιπτώσεις, η πλειονότητα είναι νεαρά και ενήλικα σκυλιά προερχόμενα από καταφύγια. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι η απόφαση για υιοθεσία ενός φοβικού σκύλου δεν πρέπει να παίρνεται βιαστικά.

Τα σκυλιά ΔΕΝ χρειάζονται μόνο αγάπη και δυστυχώς η αγάπη και η φροντίδα δεν είναι ικανά να γιατρέψουν τέτοιου είδους συμπεριφορές. Οι σκύλοι έχουν ανάγκη, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ΔΟΜΗ στη ζωή τους.

Σε αυτές τις ακραίες περιπτώσεις, όπου ο σκύλος παγώνει από τον φόβο του και αρνείται ακόμα και να περπατήσει, χρησιμοποιούμε τις ασκήσεις υπακοής, εφόσον έχουμε εξασφαλίσει ότι το περιβάλλον διαβίωσης του σκύλου είναι κατάλληλο.

Ξεκινώντας πάλι από περιβάλλοντα με ελάχιστα ερεθίσματα προσπαθούμε να διδάξουμε μερικές απλές συμπεριφορές κάνοντας χρήση ασκήσεων με Negative Reinforcement.

Η πίεση του λουριού, που είναι κάτι που θα πρέπει να μαθαίνει ένας σκύλος από κουτάβι, είναι ένας απόλυτα ελεγχόμενος στρεσογόνος παράγοντας, με τον οποίο κάθε σκύλος πρέπει και μπορεί να εξοικειωθεί. Μαθαίνοντας στο σκύλο μας ότι αυτός είναι που ελέγχει την πίεση που νιώθει από το λουρί και ότι έχει τη δυνατότητα να τη σταματήσει με πολύ απλές συμπεριφορές, του δίνουμε τη δυνατότητα να αποκτήσει αυτοπεποίθηση, αλλά και έλεγχο πάνω στις φοβίες του.

Η λογική είναι ότι δημιουργούμε ρουτίνες με ελεγχόμενο στρες και πάντα δίνουμε διεξόδους στο σκύλο μας να τις αποφύγει μέσω της υπακοής σε γνωστές ασκήσεις.

Σταδιακά θα αυξάνουμε τις ενοχλήσεις μέχρι ο σκύλος να ανταποκριθεί με ένα πιο λειτουργικό τρόπο.

Για να μη φτάσουμε εκεί, ο καλύτερος τρόπος πρόληψης είναι η σωστή κοινωνικοποίηση, δηλαδή η συστηματική έκθεση του σκύλου μας σε ερεθίσματα τα οποία θα συναντήσει στην καθημερινότητά του, από πολύ νεαρή ηλικία.